خبرنگاران پیامدهای کرونا؛ سناریوها و راهکارها - وبلاگ بروز

به گزارش وبلاگ بروز، نیویورک - خبرنگاران - صرف نظر از چیستی آن، کمتر عرصه زندگی بشر است که طی مدتی کمتر از سه ماه تحت تاثیر ویروس کرونا قرار نگرفته باشد. بشر تا کنون با هیچ پدیده ای با این وسعت و گستره تاثیر گذاری روبرو نبوده است. این پدیده همچنان در حال باز شدن است و لذا آنالیز ابعاد و پیامدهای آن هنوز زود است.

سه سناریو کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت در مورد چگونگی باز شدن و پیامدهای کرونا قابل تصور است. در سناریو کوتاه مدت (سه چهار ماه) خوش بینی هایی وجود دارد که این ویروس نیز همانند دیگر ویروسها ظرف مدتی کوتاه و به خصوص با گرم شدن هوا در نیم کره شاقتصادی جمع گردد.

در سناریو میان مدت (یکساله) این احتمال وجود دارد که ظرف یک سال واکسن لازم برای مقابله با این بیماری تهیه و کنترل می گردد. در حالت بد بینانه دوره کشف و دنیای شدن کاربرد واکسن ممکن است چندین سال به طول انجامد. پیامدهای این تهدید در هر یک از این سناریوها بسیار متفاوت خواهد بود.

نوع واکنش دولتها به آن نشان می دهد که همه بر اساس سناریوهای خوش بینانه گام بر می دارند تا با خرید زمان (سه چهار ماه) و افزایش ظرفیتهای درمانی بیمارستانها خود را برای سناریو دوم، یعنی تداوم وضع موجود تا کشف و فراوری واکسن تا حدود یک سال آینده آماده نمایند.

زمینه هایی برای خوش بینی وجود دارد. توقف نسبی رشد آن در چین، کره و ژاپن طی دو هفته گذشته این خوش بینی را فراهم می آورد که امکان مهار و کنترل آن وجود دارد به گونه ای که از ظرفیتهای بیمارستانی فراتر نرود. در عین حال، تداوم و گسترش شدید آن در اروپا و آمریکا و فرایند نزولی آن در کشورهای دیگر نشان می دهد که ضربه ای که این فرایند به ساختاری اقتصادی اجتماعی و صنعتی و تجاری وارد می نماید به گونه ای است که در سناریو دوم نیز به سادگی قابل جبران نخواهد بود. در هر گونه برنامه ریزی برای آینده توجه به نکات ذیل ضروری به نظر می رسد:

• حدبیشتر بودجه تخصیص یافته برای مدیریت پیامدهای اقتصادی و اجتماعی کورونا در دنیا تخصیص دو تریلیون دلار توسط دولت آمریکا است که برای سه الی چهار ماه کافی خواهد بود. سرعت گسترش ویروس در آمریکا نشان می دهد که این برنامه خوش بینانه و بر اساس تجارب رکود اقتصادی در گذشته از جمله رکود سال 2008-9 است. در زمان رکود 2008 بیشتریت مردم همچنان به کار اشتغال داشتند. در حال حاضر بیشتریت قادر نیستند از منزل خارج شوند چه رسد به اینکه به محیطهای کار جمعی وارد شوند. لذا رکود عمیقتر و بیکاری گسترده تر از گذشته خواهد بود .
• بودجه تخصیص یافته برای کارگران و بیمه های بیکاری حدبیشتر بتواند حداقل معیشت برای بیشتریت جامعه را تا سه چهار ماه فراهم کند و شرکتها بتوانند آنها را نگه دارند. پس از آن بیکار شده و در صدد جستجوی کار و درامد برخواهند آمد و این یعنی افزایش فعالیت اجتماعی و گسترش مجدد ویروس، تازه اگر در این مدت کنترل و مهار شده باشد.
• این شرایط محدود به آمریکا نیست و در دیگر کشورها به خصوص ایران با توجه به مشکل تحریم و کاهش قیمت نفت شدید تر خواهد بود. بیشتر کشورها قادر به قرنطینه کردن مردم در خانه و تامین حداقل معیشت آنها در سناریو دوم و سوم نیستند. در نتیجه گسترش ویروس در داخل بسیاری کشورها ادامه خواهد یافت. گسترش سریع ویروس طی سه ماه گذشته نشان داد که نمی توان به وسیله قطع پروازها و بستن مرزها آنرا در چارچوب مرزهای ملی مهار و محدود کرد.
• دنیای شدن تجارت، اقتصاد دنیا را به سمت تخصصی شدن سوق داده و بیشتر کشورها قادر به تامین احتیاجهای اساسی خود با اتکا به ظرفیت های ملی نیستند لذا بستن مرزها نمی تواند زیاد ادامه داشته باشد. در نتیجه با بازگشایی اجباری مجدد مرزها گسترش فرامرزی ویروس نیز در سناریوی دوم ادامه خواهد یافت.

در اینجاست که حتی در صورت موفقیت در کنترل ویروس در داخل، استقرار امکانات لازم برای کنترل مرزهای هوایی و زمینی و دریایی برای جلوگیری از ورود مجدد ویروس لازم است.

• اگر گرم شدن هوا در نیم کره شاقتصادی به یاری مردم بیاید، سرد شدن آن در نیم کره جنوبی موجب تداوم گسترش ویروس در این کشورها خواهد شد. اگر تا مهرماه سال آینده به میزان کافی واکسن فراوری نشده باشد، با سرد شدن هوا در نیم کره شاقتصادی، مشکل مجددا باز خواهد گشت. در نتیجه امکان بازگشایی مدارس و از سرگیری بسیاری از فعالیتهای مرتبط وجود نخواهد داشت. لذا استفاده از بازه زمانی اکنون تا شهریورماه برای آنلاین سازی فعالیتهای علمی و آموزشی که از مهرماه آغاز می شوند، لازم است.
• ویروس کرونا تمامی عرصه های داخلی و خارجی زندگی اجتماعی را در گیر ساخته است. بدون تمرکز کافی، مقابله با چالش ها و پیامدهای آن امکانپذیر نیست. با نگاه حزبی-جناحی، مدیریت جزیره ای و تفکر ایدئولوژیک یا قبیله ای نمی توان به مقابله با آن پرداخت.

در حالی که گفت وگو و همکاری منطقه ای و بین المللی برای مقابله با آن اجتناب ناپذیر است، کشورها رویکردی کاملا ملی به موضوع دارند و به متهم ساختن یکدیگر مشغولند. کشف این موضوع که این ویروس از مراکز تحقیقات سلاح های بیولوژیک سردرآورده یا حاصل نقل و انتقال طبیعی ویروسها میان انسان و حیوان است، مشکل چندانی را حل نمی نماید. آنالیز چگونگی پیدایش و گسترش ویروس کرونا را می توان به یک کمیته حقیقت یاب بین المللی واگذار کرد که به دور از جنجال های سیاسی به آنالیز دقیق موضوع بپردازد و برای پیشگیری از تکرار آن در آینده راه چاره های اساسی بیندیشد.

• با این رویکرد ملی حاکم بر دنیا در مقابل این ویروس، اگر واکسنی نیز کشف گردد احتمالا به سرعت در اختیار همگان قرار نخواهد گرفت. لذا در عین مشارکت در پروژه های تحقیقاتی بین المللی و پیگیری نتایج تحقیقات دیگر کشورها، سرمایه گذاری ملی کافی در این زمینه لازم است.
• قرنطینه یک راه چاره الزامی در کوتاه مدت است. در بیماریهای همه گیر گذشته گاهی کشف واکسن یک دهه یا بیشتر به طول انجامیده (سناریو سوم) و ریشه کنی ویروس در سطح دنیای نیز بسیار زمان بر خواهد بود. لذا بدترین سناریوهای فعلی نیز ممکن است در آینده خوش بینانه به نظر برسند. به همین خاطر ارتقای ظرفیت های درمانی، ارتقای فرهنگ و زیرساختهای بهداشت عمومی، تغییر ساختار نهادهای اداری و اقتصادی بری زندگی در کنار کرونا در محیط های کار و محیط های عمومی اجتناب ناپذیر است. بخش های مختلف زندگی اقتصادی و اجتماعی را باید از هم تفکیک و به تدریج و متناسب با واقعیات جدید از نو راه اندازی کرد.
• با توجه به احتمال طولانی شدن این تهدید، به منظور حداقل سازی هزینه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، ساختارهای، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، تقویت زیرساخت های ارتباطی به منظور آنلاین سازی فعالیت های اقتصادی، اداری، آموزشی، خدماتی، اقتصادی، بانکی، بیمه ای و سیاسی و تقویت امنیت فعالیت های آنلاین لازم است.
• تهدید کرونا را می توان به فرصتی برای افزایش بهره وری، تمرکز زدایی از شهرها، تمرکز زدایی صنعتی،کوچک سازی و چابک سازی نظام اداری، و تقویت حاکمیت دولت الکترونیک استفاده کرد.
• کرونا نسبت به بیماری های همه گیر گذشته هنوز در مراحل اولیه خود واقع شده است. گرچه سرعت انتشار آن زیاد بوده اما تلفات آن هنوز فاصله زیادی نسبت به بیماری های همه گیر پیشین مثل مالاریا، پولیو، آنفولانزای خوکی و ... دارد اما ترسی که در نتیجه شبکه های اجتماعی، بر دنیا حاکم نموده بی سابقه است. این ترس در آمریکا سبب شده که قفسه بسیاری از اقلام در مغازه ها خالی باشد. از این ترس عمومی می توان برای فرهنگ سازی و ارتقای بهداشت عمومی استفاده کرد اما در صورتی که از کنترل خارج گردد موجب بی ثباتی و حتی فروپاشی اقتصادی و اجتماعی خواهد شد لذا مدیریت اطلاعات و افکار عمومی به دقت بیشتری احتیاج دارد.
• مقابله با این تهدید مشترک دنیای مستلزم همکاری و همبستگی دنیای است. بازی های انتقادی از نوعی که چین و آمریکا علیه یکدیگر را انداخته اند مانع از همبستگی دنیای برای مقابله با این تهدید خواهد شد. مقامات دیپلماتیک باید حتی الامکان از این بازی های انتقادی پرهیز نمایند و منافع ملی را مبنای تصمیم گیری و اجرا قرار دهند و نه تبلیغات گروه های پرصدا.
• طی هفته ها و ماه های پیش رو، ابتکاراتی سیاسی در قالب گروه بندی های مختلف چون گروه 7، گروه 20 و ... شکل خواهد گرفت. ایران باید کوشش کند صدای آن در این ابتکارات شنیده گردد. ضمن اینکه با توجه به گستره منطقه ای آن، کشورهای عضو اکو می توانند مبتکر یک ابتکار منطقه ای باشند و از بعضی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نیز دعوت نمایند. سازمان شانگ های ممکن است دست به ابتکارات منطقه ای بزند. این ابتکارات منطقه ای به ایران فرصت می دهد تا در فرایندهای منطقه ای و بین المللی مشارکت داشته باشد.

--

*کارشناس مسایل بین الملل