مردم کدام کشور ها بیشتر مالیات می دهند؟ ، سهم ایران چقدر است؟ - وبلاگ بروز

به گزارش وبلاگ بروز، عوامل مختلفی باعث می شوند سطح مالیات گیری در نقاط مختلف دنیا متفاوت گردد.

به گزارش فردای اقتصاد، کشور های اروپایی -به جز بریتانیا- و کانادا جزء بالاترین رتبه ها از نظر سهم مالیات از GDP (فراوری ناخالص داخلی) هستند. تفاوت ترجیحات بازتوزیعی در امریکا و اروپا از جمله موضوعات مورد علاقه اقتصاددانان بوده که اثرات مختلفی در دو منطقه گذاشته است. برای مثال، بعضی اقتصاددانان معتقدند نرخ مالیات پایین تر در امریکا نسبت به اروپا ریشه مهمی بوده که باعث شده ایالات متحده از نظر عایدی سرانه رشد بیشتری داشته باشد. از سوی دیگر نابرابری کمتر در اروپا به مالیات های بیشتر کشور های این منطقه ربط داده می گردد.

تفاوت الگوی نابرابری در اروپا و آمریکا

پژوهشی نسبتاً تازه نظر متفاوتی را بروز داده است. این پژوهش می گوید همان طور که نمودار زیر نشان می دهد، اثر مالیات و بازتوزیع عایدی (گرفتن مالیات از ثروتمندان و انتقال آن به صورت یارانه به کم عایدیها) در ایالات متحده اثر بزرگ تری روی کاهش نابرابری داشته است. اما نکته این است که در اروپا عایدی ها حتی قبل از بازتوزیع مالیاتی به هم نزدیک ترند. در نتیجه گویا نوعی پیش توزیع رخ می دهد. در اصل برابری بیشتر فرصت ها در اروپا باعث شده نابرابری در خروجی اقتصاد کمتر باشد. ارائه بهتر کالا های عمومی مثل آموزش عمومی و بهداشت می تواند از جمله این دلایل باشد.

تفاوت ترجیحات جوامع نسبت به سطح مالیات

کشور های حوزه اسکاندیناوی سهم از GDP بالاتری نسبت به بقیه اروپا دارند، اما اختلافشان چندان چشمگیر نیست؛ به طوری که مثلاً این عدد برای نروژ و سوئد به ترتیب 57.3 و 49.6 است و برای فرانسه و آلمان به عنوان دو اقتصاد بزرگ خارج از اسکاندیناوی، 52.62 و 47.53 درصد است. در حالی که نسبت ها برای اروپای شرقی کمتر، اما همچنان بالای چهل درصد است، برای بریتانیا، ایالات متحده و روسیه، زیر چهل درصد قرار گرفته است.

یکی از نکات اثرگذار روی سیاست های مالیاتی، دیدگاه جوامع نسبت به نابرابری و برابری فرصت هاست. پژوهش هایی نشان می دهد در ایالات متحده تصور مردم این است که برابری فرصت ها بیشتر است. با چنین دیدگاهی که به رؤیای امریکایی هم بی ربط نیست، طبیعتاً افراد علاقه مندند نمایندگانی انتخاب نمایند که هوادار مالیات کمتری باشند. اما برعکس در اروپا، تصور منفی تری نسبت به برابری فرصت ها وجود دارد و در نتیجه افراد علاقه مندند که زمین بازی را با یاری مالیات بیشتر هموار نمایند.

ارتباط سطح عایدی کشور ها با سطح مالیات دهی

همان طور که نمودار زیر نشان می دهد، مقدار مالیات گیری (نسبت مالیات به GDP) همبستگی مثبتی با فراوری و عایدی سرانه کشور ها دارد. در واقع در کشور هایی که سطح رفاه سرانه بالاتر است، میزان دولت و مقدار مالیات گیری آن به طور میانه بیشتر است. از جمله دلایل این موضوع می تواند این باشد که در سطوح رفاهی بالاتر، مطالبات شهروندان از دولت بیشتر است و در نتیجه حجم کالای عمومی و بازتوزیعی که دولت انجام می دهد، با سرعت بیشتری نسبت به رشد مالی افزایش می یابد.

نکته دیگر به ظرفیت مالیات ستانی مربوط می گردد. با افزایش عایدی سرانه کشورها، توان دولت برای استقرار نظام مالیاتی کارا و با ظرفیت بالا بیشتر می گردد. در نتیجه افزایش ظرفیت مالیات ستانی سهم مالیات از اقتصاد افزایش می یابد.

تورم و سایر روش های عایدیی ناپایدار دولت هم می تواند عامل دیگری برای سهم پایین مالیات کشور های کم عایدی باشد. در واقع عایدی پایین با تورم و دولت ناکارا همبستگی دارد. در نتیجه ممکن است مثلاً دولت های این کشور ها از مالیات تورمی (چاپ پول) بهره ببرند و به جای آن نتوانسته باشند مالیات را به عنوان یک عایدی شفاف و پایدار جایگزین نمایند. بعلاوه در کشور ها کم عایدی با احتمال کمتری ساختار سیاسی دموکراتیک و مورد اعتماد مردم است. در نتیجه تمایل مردم برای پرداخت مالیات به دولت کمتر است.

روی دیگر سکه سهم پایین مالیات در ایران

با وجود این که سهم مالیات در ایران حداکثر در حدود ده درصد بوده است، اما وقتی به نمودار زیر نگاه می کنیم که سطح کل مخارج دولت به GDP را نشان می دهد، نسبت هایی دو برابر یا بیشتر را می بینیم. در واقع دولت ها در ایران از روش های تأمین مالی نادرستی مثل عایدی منابع طبیعی (نفت) و اصطلاحاً چاپ پول بهره برده اند؛ بنابراین می توان گفت حداقل بر اساس بودجه عمومی، مجموع مالیات آشکار و نفت و مالیات تورمی سهم قابل توجهی از GDP داشته، به ویژه با توجه به سطح عایدی سرانه در ایران. ضمن این که به جز بودجه، روش های مداخله دولت مثل سرکوب نرخ بهره هم عملاً به نوعی بازتوزیع منابع هستند و به وسیله ایجاد ناترازی به تورم دامن می زنند و نوعی مالیات پنهان بر عموم مردم محسوب می شوند.