یادگاری با گنبد طلا - وبلاگ بروز

به گزارش وبلاگ بروز، از مردمی ترین انواع عکاسی می توان به عکاسی زیارتی یا حرم بارگاهی اشاره نمود که در شهرهای زیارتی، به ویژه مشهد و پس از آن در قم پا گرفت.

شاید بتوان نخستین عکس های آقا رضا عکاس باشی از حرم مطهر امام رضا (ع)، در سفر اول ناصرالدین شاه به خراسان را سرشروع عکاسی زیارتی به شمار آورد اما گونه ای از عکاسی زیارتی که عموم مردم به آن توجه کردند، بیشتر از ابتدای دوره پهلوی (1305 ش) با رشد روز افزون عکاسخانه ها و افزایش عکاسان فوری و دوره گرد در اطراف حرم مطهر رضوی رواج پیدا کرد. عکاسی زیارتی به گونه ای از عکاسی گفته می گردد که عکاسان قدیمی ابتدا با قراردادن زائر در مقابل مجموعه حرم مطهر رضوی، از آنان عکس یادگاری می دریافتد اما با توجه به تغییراتی که در اطراف حرم در سال های اخیر و چند دهه قبل روی داد و همچنین همزمان با پیشرفت ابزار نورپردازی و امکان عکاسی در آتلیه، کشیدن پرده از حرم و بارگاه رضوی رواج یافت و این فرایند با پیشرفت فناوری های دوران قبل از دیجیتال مانند ظهور و پس از آن عکاسی دیجیتال نرم افزارهای ادیت عکس به جایی رسید که عکاسان برای جلب توجه مشتری و عقب نماندن از قافله پیشرفت عکاسی، از فتو مونتاژ برای قراردادن افراد در زمینه حرم استفاده می کردند.

از این پس بنا داریم تا مهم ترین نکات پیرامون این گونه مهم و پرمخاطب را خدمت شما مخاطبان محترم تقدیم کنیم:

مرور خاطرات در قاب عکس های ماندگار بر دیوار خانه های اجدادی یا دیدن تصاویری در صفحه آلبوم خانه های مادرعظیم ها و پدرعظیم ها برای نسل های قدیمی یادآور دنیایی از خاطرات شیرین زیارت است و شهد شیرین و حلاوت زیارت در روزهای قدیم را زنده می نماید. عطر حضور حرم رفتن و بازگشتن از حرم به سمت محل اقامت و فریاد کودک و نوجوانی که با لهجه شیرین خراسانی خانواده ای را برای دریافت عکس یادگاری به مغازه ای ساده و ویترینی با نقاشی مدل قهوه خانه ای فرا می خواند و خاتمه عکسی به یادگار از تمام روزهای سفر می ماند تا بر دیواری نقش ببندد یا در صفحه ای از آلبوم خانوادگی جا خوش کند؛ تا بهانه ای گردد برای دل بستن دگرباره به زیارت و مروری بر طعم شیرین عبادت و نیایش در آستان امامی معصوم و در جوار حضرات معصومین علیهم السلام بودن و این روایت های ساده برای فرزندان امروز و نسل دهه هشتادی ها که با تلفن های هوشمند برای ثبت لحظه های شیرین زیستن کوشش می نمایند و در طبیعی ترین و نزدیک ترین مکان به مضجع شریف امام معصوم به ثبت خویش انداز یا قابی ماندگار از همراهان خود می پردازند نیز جذاب است و همیشه با دیدن چنین تصاویری خاطرات خوب خانه های عظیم ترها و حکایت سفرهای زیارتی برایشان زنده می گردد؛ قصه زندگی واقعی نسلی که غصه هایشان را در سفر زیارتی از یاد می بردند و در قاب ماندگار عکس یادگاری و پشت نویس های عاشقانه و صادقانه شان ثبت می کردند. عکس و عکاسی در ایران و دنیا داستان طولانی و جذابی دارد که برای آشنایی با این تاریخچه هنری باید ساعت ها زمان گذاشت و مطالعه کرد. ورود عکاسی به عرصه عمومی جامعه ایرانی و دنیا نشان از انحصار این هنر در اختیار طبقه مرفه و متوسط سنتی جامعه دارد و آنچه توانسته است این حلقه انحصار را در ایران درهم بشکند و به عکاسی عمومیت ببخشد، انقلاب مشروطیت بود و عکاسان استودیویی توانستند وارد خیابان شوند و عکاسی از عامه مردم را شروع نمایند. گذر تاریخ و زمان باعث شده دیگر، عکاسی و عکس دریافت در انحصار گروه های خاصی از جامعه نباشد و مردم عادی شاهد ثبت و انتشار چهره خود در فضای تصویری عمومی در کنار چهره نخبگان و رجال مملکتی، آن هم در ابعادی بی سابقه باشند. ورود به دنیای دیجیتال و عصر رسانه های نوظهور و رشد علمی دنیا باعث شد تا همزمان با پیشرفت تمام رشته ها عکاسی و تجهیزات این فن نیز رشد قابل توجهی پیدا نموده و براساس رقابت های تجاری محصولات متنوعی برای فروش بیشتر به میدان رقابت ورود نمایند و در نهایت مردم بیشتری از دنیا با استفاده از ابزار عکاسانه شان به عکاسی روی آورند.

عکس و عکاسی در دوران مختلف و ادوار متفاوت تاریخی کاربردهای متفاوتی داشته است و به روش های متنوعی به زندگی و فرهنگ دیداری مردم وارد شده و با توجه به رشد روزافزون علم و تکنولوژی و فراگیری لوازم عکاسی در بین عموم مردم دنیا عکاسی در بخش های مختلف دارای سبک های متنوع و متکثری شده است که از مشهورترین آنها می توان به عکاسی خیابانی، ورزشی، خبری، هنری، تبلیغاتی و... نام برد. عکاسی آیینی نیز از سبک های عکاسی است که در سال های اخیر و به خصوص در ایام مناسبتی در ایران اسلامی دارای هواداران بسیاری شده است و از شروعین فصل هر سال و روییدن شکوفه های بهاری عکاسان به ثبت آیین های نوروزی مشغول شده و با ورود به مناسبت های مهم مذهبی و تاریخی اسلامی و شیعی نیز به ثبت این آیین های ریشه دار ایرانی اسلامی می پردازند. در حال حاضر عکاسان بسیاری با رویکرد هنری و خبری به انعکاس آیین های متفاوت ایرانی اسلامی همت گماشته اند و آثارشان در قالب کتاب و محصولات فرهنگی به صورت نمایشگاه های فردی و جمعی به علاقه مندان و مشتاقان هنر و فرهنگ ارائه شده است اما آنالیز چند نکته در مورد عکاسی آیینی مهم و قابل توجه است:

1 ـ هر چند در سال های اخیر و با بهره گیری عموم مردم از تلفن های هوشمند دارای دوربین زحمت مراجعه به عکاسی های اطراف حرم مطهر نیز کمتر شده است و ثبت خاطرات زیارت و عکس های یادگاری در کمترین زمان و ارزان ترین شیوه به ثبت می رسند اما همچنان این شیوه از ثبت خاطرات در شهرهای مذهبی به چشم می خورد.

2 ـ عکاسی آیینی منحصر به عکاسی زیارتی نبوده چرا که زیارت یکی از آیین های ایرانی - اسلامی است که مورد توجه بسیاری از مردم در اقصی نقاط میهن قرار گرفته است و حتی زیارت بقاع متبرکه و امامزادگان در ایران اسلامی نیز در طول سال و به خصوص در مناسبت های خاص مذهبی مورد توجه بسیاری از علاقه مندان به فرهنگ شیعی بوده و محل مراجعه و توسل و نیایش مردم است؛ ویژگی های عکاسی زیارتی.

3 ـ مهم ترین ویژگی عکاسی زیارتی، نداشتن آرشیو است و علت آن مشتری زائر است که برای چاپ مجدد مراجعه نمی نماید و دلیلی برای ایجاد آرشیو نمی ماند. از دیگر ویژگی های آن شاخص بودن جنبه تقدس و یادگاری، استفاده از پس زمینه های منقش به تصاویر حرم رضوی و صحنه های مرتبط با سرگذشت امام رضا (ع)، سرعت بالای کار و ارائه تصویر، پایین بودن اطلاعات عکاسان این بخش از عکاسی، حضور عکاسان فصلی، عدم کنترل کیفیت کار توسط نهادهای مربوط به دلیل کثرت آنان، تعداد بسیار بالای عکس گرفته شده در این نوع عکاسی در مدت کم، انتشار گسترده آن به دور دست ترین نقاط ایران و حتی خارج از ایران را می توان نام برد. کار تبلیغاتی این گروه با استفاده از افرادی در جلوی مغازه های عکاسی صورت می گیرد که از عابران دعوت به دریافت عکس می نمایند. همچنین نمونه های فراوانی در بیرون از مغازه های عکاسی به نمایش گذاشته شده اند.

محمد توکلیان - عکس و روزنامه نگار / روزنامه وبلاگ بروز